W trakcie normalnej eksploatacji ramiona pomiarowych (oraz inne przyrządy oraz urządzenia pomiarowe) są poddawane działaniu zewnętrznych czynników, co prowadzi do zmiany pierwotnych ustawień i w rezultacie może skutkować błędnymi odczytami wartości zmierzonej. Częstotliwość przeprowadzenia kalibracji zależy głównie od warunków pracy, sposobu użytkowania (również podczas transportu) i może wynosić od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy.
Co to jest kalibracja (wzorcowanie)
Cytując "Międzynarodowy Słownik Terminów Metrologii Prawnej" Głównego Urzędu Miar, kalibracja to:
działanie, które w określonych warunkach, w pierwszym kroku ustala zależność pomiędzy odwzorowywanymi przez wzorzec pomiarowy wartościami wielkości wraz z ich niepewnościami pomiaru, a odpowiadającymi im wskazaniami wraz z ich niepewnościami, a w drugim kroku wykorzystuje tę informację do ustalenia zależności pozwalającej uzyskać wynik pomiaru na podstawie wskazania
Innymi słowy, podczas kalibracji, mierzymy wzorzec długości w wielu położeniach w przestrzeni pomiarowej ramienia, a następnie na podstawie pomiarów generujemy plik z "mapą błędów", dzięki któremu urządzenie mierzy prawidłowo.
Jak rozpoznać czy ramię wymaga kalibracji?
Kiedy wyniki pomiarów budzą nasze wątpliwości, najlepszym sposobem jest zmierzenie wzorca lub wykonanie testu SPAT (testu pomiaru jednego punktu szerzej omówionego we wpisie Norma ISO 10360-12 dla ramion pomiarowych dla pomiarów stykowych). Jeśli nie masz zestawu płytek wzorcowych, możesz użyć kuli kalibracyjnej zawsze dołączonej do zestawu akcesoriów ramienia.
Kroki jakie należy wykonać aby sprawdzić ramię:
Zamocuj stabilnie ramię. Sprawdź czy jest dobrze zamocowane do podstawy lub statywu i czy one nie ruszają się na podłożu. Najlepiej sprawdza się podstawa magnetyczna na stalowym stole.
Sprawdź sondę pomiarową. Upewnij się, że trzpień jest dobrze dokręcony. Zobacz czy rubinowa kulka nie jest uszkodzona.
Skalibruj sondę pomiarową. Pamiętaj aby kula wzorcowa była również stabilnie zamocowana.
Zamocuj stabilnie wzorzec.
Zmierz wzorzec.
Sprawdź różnicę pomiędzy wartością zmierzoną, a nominalną wzorca.
Już podczas kalibracji sondy pomiarowej może się okazać, że ramię straciło swoją dokładność. Zorientujemy się po wartościach odczytanych w oknie kalibracji sondy.
Potwierdzeniem rozkalibrowania ramienia różnica pomiędzy wartością zmierzoną, a nominalną większa niż niepewność pomiarowa ramienia.
Np. różnica wynosi 0,09mm a niepewność wg specyfikacji ±0,03mm
Czy muszę już kalibrować ramię pomiarowe?
To zależy. Nawet jeśli nasze urządzenie nie mierzy zgodnie ze specyfikacją fabryczną, nie oznacza to że nie nadaje się już do użytku. Taką sytuacją może być pomiar części o szerokim polu tolerancji np. ±1mm. Oczywiście musimy być świadomi, że sprzęt jest po za specyfikacją.
Kiedy jednak mamy wąskie pola tolerancji wielkości mierzonych, należy wysłać ramię pomiarowe na kalibrację, aby przywrócić dokładność pomiarów.
Czego unikać aby urządzenie długo zachowało dokładność?
Najważniejsze jest aby unikać wstrząsów i uderzeń. Uważać podczas transportu, aby skrzynia nie upadła. Podczas montażu, żeby ramię się nie wywróciło. Zdarza się, że podstawa magnetyczna jest mocowana na zabrudzonej powierzchni lub nierównej, co powoduje upadek ramienia przy wychyleniu łokcia. Podczas pomiarów unikać uderzeń łokciem lub tubami ramienia o konstrukcję mierzonego przedmiotu lub ściany.
Delikatne odchodzenie się ze sprzętem pomiarowym oraz unikanie gwałtownych zmian temperatur zapewni długotrwałą pracę bez konieczności kalibracji.
Niemniej jednak zalecamy coroczne przysłanie do nas sprzętu na okresowy przegląd i wzorcowanie, podczas którego szczegółowo sprawdzamy stan techniczny ramienia i wykonujemy kalibrację przywracając urządzenie do specyfikacji określonej przez producenta.